Tham vấn tâm lý – cá nhân
Muốn nhanh hồi phục sau khủng hoảng tinh thần, có người đủ điều kiện thuận lợi chọn ‘đi về nơi có gió’ tìm bình yên, người thì ngẩn ngơ nhận ra mình đã cuốn người thân/bạn bè…- những người thực sự quan tâm mình - vào u sầu lo lắng lúc nào không hay, có người buông xuôi, có người chọn tham vấn tâm lý.
Nhưng tham vấn tâm lý không phải lựa chọn chỉ dành cho khủng hoảng và rối loạn!
Vậy hỏi, khi nào người ta đi tham vấn tâm lý và tại sao?
Thưa rằng, thời điểm và lý do là dãy dài dữ liệu không trùng lập, đa dạng đến mức khó mà “chạy” ra được “điểm” chung đủ điều kiện “đại diện”; nên bằng cảm tính và phán đoán, như cái cách ta quyết định khi phải chọn bánh chuối hay bánh bò nướng, đồng thời thuận theo yêu cầu ngắn gọn thì có một vài thời điểm và lý do:
1/ Từ tâm trí, mà ta đinh ninh là quen thuộc, nảy lên những suy nghĩ gây xáo động, cảm xúc mạnh mẽ nhưng lại mơ hồ về nội dung. Như cái thời ta nghe đi nghe lại, từ thủ thỉ đến gào thét, “mình ghét công việc này!” Hoàn toàn bị thuyết phục, ta nói với người thân, bạn bè rằng “mình ghét công việc này” để rồi chính ta lại lúng túng khi có ai đó cẩn thận dò hỏi: “trong công việc hiện tại, ta khó chịu với ai, những hoạt động nào? Và tại sao?” Hay khi ta đã đinh ninh, chắc chắn rằng “điều mình thực sự mong muốn ở đời này là “lòng bình yên như một đám mây hạ thế từ thiên đàng”; nhưng bỏ việc, rời nhà, xa xã hội…mà mãi ta vẫn chưa tìm thấy bình yên.
Ta sợ hãi (côn trùng, những lổ nhỏ li ti dày đặc trên mặt kim loại, tiếng người đang gào khóc mắng chửi nhau…) nhưng lại không thể giải thích tại sao. Khi ai đó hỏi, ta không biết miêu tả nỗi sợ đó như thế nào và nó bắt đầu từ đâu. Đôi khi điều này không quá quan trọng, ta chủ động tránh những đối tượng đó là ổn rồi. Thử tưởng tượng vấn đề sẽ trở nên bất ổn/rắc rối đến thế nào, nếu ta ghét cay ghét đắng những hoạt động, đối tượng mà người mình thương yêu thích.
Tâm trí luôn mạnh mẽ khi liệt kê ra các cảm giác và mong muốn, một cách chung chung, rồi liên tục thúc giục hành động, nhưng nó lại hời hợt im bặt khi bị dồn hỏi: cụ thể là ta cần làm những gì? Và như thế nào?
Nói một cách hình ảnh thì là ta đang đứng ở bờ rìa, một bước nữa thôi ta lọt vào “vòng xoáy của cảm giác ghét chính mình”.
2/Nghĩ lại về trải nghiệm của bản thân hay quan sát xung quanh, ta nhận ra rất ít người có thể trước nỗi tuyệt vọng, đau khổ, bối rối... của người đối diện mà không vội vàng tìm cách khuyên nhủ, an ủi, động viên...Dường như có thôi thúc rất mạnh mẽ từ tận đáy lòng buộc người ta phải ngay lập tức nói gì đó để nước mắt kia ngừng rơi, để tiếng nức nở nhanh tan vào không khí. Đôi lúc ta cảm thấy đó là sự ấm áp của tình người, vẻ đẹp của cử chỉ quan tâm vô điều kiện.
Nhưng ở hoàn cảnh ngược lại, chính ta là người đang tuyệt vọng, đau khổ, bối rối.....;bởi ta hiểu quá rõ nên ta quyết lòng im lặng, trong giằng xé, bời bời tâm sự ngổn ngang. Vì những khuyên nhủ, an ủi, động viên kia vượt quá sức chịu đựng của ta rồi, nghe thêm một lời nữa thôi chắc ta sẽ òa khóc. Còn vì ý nghĩ chỉ thoáng qua đã hằn sâu sợ hãi: đau khổ của ta, ác mộng của ta quá ư là nhỏ nhoi để phải phiền đến người khác, và rằng ta biết quá rõ câu từ mọi người sẽ nói.
Mô tả bằng chữ thì là “Ngôn ngữ mòn cũ rút giảm cái mới của kinh nghiệm mới vào ngôn ngữ của cái cũ, cái đã biết, rồi quên lãng đi”
3/ “Thưa một kiếp ai không từng nhỏ lệ”. Ta tự hỏi mình đã bao lần khóc vì yêu.
Không quên được không làm sao kể được
Không thể ngó không thể nhìn không thể nói
Không từng giọt không nức nở lệ đã chảy ròng ròng
Mắt đỏ hoe ta gượng cười cảm ơn đáp lại quan tâm của anh em bạn bè; để rồi khi tiếng đã tan, người đã rời đi, ta còn lại một mình lẻ loi trong yên ắng nghe tiếng lòng đang rấm rứt: “lời bạn nói rất đúng, rất hay, tôi lắng nghe và đã hoàn toàn bị thuyết phục; thế mà sao đâu vẫn hoàn đấy: con người tôi chưa cải thiện được chút gì và mắt tôi đang nặng trĩu, lệ chứa chan”.
Nói gọn thì là ta đang đau khổ tuyệt vọng vì tình yêu.
4/ “Chúng ta phải hoàn toàn gánh lấy trách nhiệm của cuộc sống riêng ta, và vì thế, ta phải cương quyết làm hoa tiêu thực sự cho đời mình, để không cho phép nó giống với một sự tình cờ đắng cay, nghiệt ngã nào.” Thỉnh thoảng, không vì mục đích tìm kiếm hay động lực gì to tát, ta đọc Nietzsche:
“Làm sao con người có thể biết về mình? Đó là một việc tối tăm, mù mịt. Và thực ra, con thỏ rừng có đến bảy lớp da, nên con người cũng phải tự lột bẩy mươi lần da của mình mới nhú được: Đây mới chính thực là cái ta, chứ không là lớp da bọc bên ngoài. Một công việc khó nhọc và hiểm nghèo là đào sâu vào chính ta, là mạnh bạo đi thẳng xuống tận cùng hiện hữu ta bằng con đường ngắn nhất.”
“Họ không mong ước gì, chỉ mong sống chân thực; và mặc cho niềm ao ước dữ dội đó, họ vẫn cảm thấy đè nặng trên tay chân mình, trên hành động mình cả khối dư luận sai lầm, cả trăm cách giải thích lệch lạc, và còn những sắp đặt từ từ, những nhượng bộ lần nữa, những im lặng khoái chí. Chính những điều đó đã gom trên vầng trán họ từng lớp mây mù buồn thảm, bởi vì họ thù ghét đến muôn đời cái cần thiết phải giả vờ, giả bộ.”
Nghe đời sống gọi tên ta đặt sách lên kệ nhẹ nhàng không do dự như lúc mở ra. Trong nhịp nhàng, tuần tự của ngày tháng đuổi xô nhau, chào hỏi dạ thưa nói cười từ nhà tới cơ quan sang trường học cùng trao đi nhận lại quan tâm hờ hững chú ý giả vờ vác trách nhiệm nặng nhọc đuổi theo đam mê…ta đang đi qua đời mình không đẹp như thiên nga nhày múa nhưng cũng gọn ghẽ như cánh cò trắng trên đồng mùa nước nổi. Ấy vậy mà, song song cùng lúc đó, trong tâm hồn mình, ta lại đang dọ dẫm ngờ vực tò mò và không ngừng va vấp những khối ưu tư đến mệt mỏi rạc rời mà lầm hư vô là tĩnh lặng.
Cụ thể nhất có thể ở đây là: ta sợ ta lạc mất đời mình, ta kinh hãi thấy mình đang dần chìm sâu vào trong nhịp sống thường ngày.
Đến tham vấn tâm lý, người ta thường mong đợi gì?
- Có thể kể về những suy nghĩ đáng che giấu, ghê rợn nhất về bản thân mình mà vẫn biết chắc rằng sẽ được lắng nghe thấu hiểu
- Có thể yên tâm mô tả những góc khuất kỳ lạ nhất trong tâm hồn, mọi cảm xúc mình đã trải qua mà không e sợ bị phán xét
- Có thể chậm rãi diễn tả nỗi u sầu, uất ức, đắng cay mình đã chịu đựng mà không phải liên tục nghe những câu như: vui lên đi, đời có gì mà phải buồn, tha thứ để được thứ tha, phải biết ơn vì còn đang được sống...
- Không còn đơn độc đối diện quá khứ hãi hùng hay phanh phơi những ưu tư đang nặng trĩu
- Thực sự bước vào hành trình thay đổi; không còn là ước mong, dự tính xa vời, chờ đợi trong hy vọng mơ hồ khoảnh khắc aha huyền diệu.